فیلم | تعیین امام شأن ربوبی دارد

حجت‌الاسلام سیدحسن حسینیان‌فر، استاد حوزه علمیه در قسمت اول گفت‌وگو با ایکنا می‌گوید:

در قرآن کریم، خداوند متعال برخی از پدیده‌ها و افعال مهم عالم را مستقیماً به خود نسبت می‌دهد؛ افعالی که هیچ مخلوقی در تحقق آن‌ها نقش و دخالت ندارد، و تنها در قلمرو قدرت و ربوبیت الهی جای می‌گیرند. یکی از این پدیده‌ها نزول باران است. در آیات مختلفی از قرآن، فرو فرستادن آب از آسمان به صراحت به خداوند نسبت داده شده و نقش انسان و حتی طبیعت در این رخداد نفی گردیده است.

به عنوان نمونه، خداوند می‌فرماید: «وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً مُّبَارَكًا» و از آسمان، آبی پربرکت فرو فرستادیم. و نیز در آیه‌ای دیگر می‌فرماید: «أَفَرَأَيْتُمُ الْمَاءَ الَّذِي تَشْرَبُونَ، أَأَنتُمْ أَنزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ أَمْ نَحْنُ الْمُنزِلُونَ؟» آیا آبی را که می‌نوشید دیده‌اید؟ آیا شما آن را از ابر نازل کرده‌اید، یا ما فرو فرستاده‌ایم؟ در همه‌ این موارد، نزول باران نه به انسان نسبت داده شده، نه به طبیعت؛ بلکه تنها مشیت و اراده‌ خداوند است که موجب این پدیده می‌شود. تا خدا نخواهد، نه آبی از آسمان می‌بارد و نه زمینی سیراب می‌گردد.

نمونه‌ دیگر از شئون ربوبی که در قرآن به‌صراحت به خداوند نسبت داده شده، هدایت خلق است. هدایت نیز همچون باران، موهبتی است الهی که هیچ‌کس جز خداوند در اصل آن نقشی ندارد. در موارد متعددی، قرآن هدایت را منصبی الهی می‌داند که تنها در اختیار پروردگار است.
برای مثال، می‌فرماید: «أَمَّا ثَمُودُ فَهَدَيْنَاهُمْ فَاسْتَحَبُّوا الْعَمَى عَلَى الْهُدَى» اما قوم ثمود را هدایت کردیم، اما نابینایی را بر هدایت ترجیح دادند. و یا در آیه‌ای دیگر با بیانی قاطع آمده است: «إِنَّ عَلَيْنَا لَلْهُدَى» بی‌گمان هدایت بر عهده‌ی ماست.

اما نکته‌ای بس عظیم و لطیف آن است که قرآن کریم، تعیین امام، پیامبر و حجّت خدا را نیز در زمره‌ شئون ربوبی معرفی می‌فرماید. در بیش از پنجاه آیه از آیات قرآن، این حقیقت مورد تأکید قرار گرفته که تعیین حجت الهی ـ خواه پیامبر باشد یا امام، خواه رسول باشد یا وصی ـ تنها در اختیار خداوند است و نه مردم. چنین جایگاه بلندی، از آن رو به خداوند اختصاص یافته است که حجت الهی، راهنمایی است برای هدایت بندگان، و از آنجا که هدایت در انحصار خداوند است، تعیین هدایتگر نیز تنها در ید قدرت اوست. پس چنان‌که نزول باران از آسمان تنها به اراده‌ خداوند صورت می‌پذیرد، و چنان‌که هدایت بندگان تنها بر عهده‌ی اوست، تعیین امام و جانشین پیامبر نیز، شأنی است ربوبی که هیچ‌کس جز خداوند در آن دخل و تصرفی ندارد.